Waar rook is, vuur is. Dat is wat veel mensen denken als we
horen hoe de zoveelste politicus weer eens van iets beschuldigd wordt. Bavo
Dhooge neemt deze stelling stevig op de korrel in een ironische roman die bij
momenten doet denken aan Kafka’s meesterwerk Het proces. In tegenstelling tot het hoofdpersonage bij Kafka, is
senator Karl-Franz Passendorfer maar al te goed op de hoogte van de misdaden
die hem worden aangewreven. Zijn probleem is dat de beschuldigingen zich met de
minuut vermenigvuldigen, belachelijker proporties aannemen. We zien net als in
Amelie Nothombs roman Zwavelzuur hoe
de machtsverhoudingen verschuiven, hoe zijn familie, schimmige advocaat,
chauffeur en zelfs zijn zuster zich van hem afkeren totdat de senator alleen
staat tegenover de rest van de wereld. En dit terwijl hij als enige van hen
niets op zijn kerfstok lijkt te hebben…
De roman start met een bescheiden huwelijkscrisis: een
bitsig gesprek over wie zijn haren ’s morgens heeft achtergelaten in de douche.
Vervolgens loopt het al snel uit de hand: eerst op de school van zijn zoon,
waar de lokale directeur Passendorfer van een aantal onwaarschijnlijke
pekelzonden beschuldigt. En dan wordt hij ineens voor allerlei andere zaken
aangeklaagd, van kleine feiten tot internationale rampen en zelfs misdaden die
voor zijn geboorte hebben plaatsgevonden. Hij belandt in de gevangenis. Totdat
Passendorfer, geestelijk gebroken, zichzelf uiteindelijk ziet als de
uitverkoren zondebok voor al het onheil in de wereld en beslist schuld te
bekennen voor al de misdaden die hij nooit begaan heeft.
Bavo Dhooge weet hoe hij snedige dialogen schrijft, gekruid
met sprekende, satirische beelden die aangeven hoe het hoofdpersonage
letterlijk en figuurlijk steeds meer klem komt te zitten. De ironie zit hem
vaak in het kleine detail. Grappig is bijvoorbeeld de verwijzing naar de moord
van Pistorius op zijn vriendin, die eveneens op het conto van Passendorfer
komt.
De auteur wil met deze roman vermoedelijk de achteloze
manier aanklagen waarop media sommige personen aan de schandpaal nagelen,
totdat er een ander, interessanter typetje opduikt.
Hoe makkelijk individuen het slachtoffer worden van groepshysterie in de
huidige maatschappij, die met graagte mee surft op populair sentiment. Deze
beeldende en trefzeker beschreven extrapolatie gunt de lezer met andere woorden
een blik in een duistere spiegel van de menselijke ziel. In elk geval, missie
meer dan geslaagd.
